اصول اخلاقی نشریه اندیش‌نامه شهر
سیاست‌ها و اصول اخلاقی این نشریه بر اساس «منشور و موازین اخلاق در پژوهش» معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، اصول کمیته بین‌المللی اخلاق نشر (COPE)، تجربیات این نشریه و سایر نشریات علمی – پژوهشی تنظیم شده است. نویسندگان، داوران، هیئت تحریریه، سردبیر و مدیر اجرایی نشریه هنگام همکاری با این نشریه باید به این اصول اخلاقی پایبند باشند.
وظایف و تعهدات نویسندگان
- مقاله‌های ارسالی باید در حوزه تخصصی نشریه و حاصل کار پژوهشی نویسنده یا نویسندگان باشند و به‌صورت علمی و منسجم، مطابق با راهنمای نشریه آماده شده باشند.
- موضوعات پژوهش باید اصیل و دارای اعتبار علمی – پژوهشی باشند و به تولید دانش جدید و ارتقاء کیفیت زندگی منتهی شوند.
- مرز میان دستاوردهای علمی پژوهشگر و یافته‌های اخذ شده از کار سایر پژوهشگران باید روشن، شفاف و بدون ابهام باشد.
- گزارش پژوهش باید حاوی نگرش، پردازش، استدلال، استنتاج و دستاورد یا اندیشه‌ای نو باشد و از بازنویسی گفته‌های دیگران، زیاده‌نویسی، کلی‌گویی و جزم‌اندیشی پرهیز شود.
- مقاله‌های برگرفته از پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد، دکتری و طرح پژوهشی، متعلق به دانشگاه یا سازمانی است که پایان‌نامه یا طرح پژوهشی در آن‌جا تدوین شده است. بنابراین کلیه مقاله‌های برگرفته از پایان‌نامه‌ها و طرح‌های پژوهشی باید با نام دانشگاه یا سازمان مربوطه انتشار یابند.
- نویسندگان باید از هر گونه رفتار سوء پژوهشی پرهیز کنند. مصادیق این سوء رفتارها عبارت است از:
جعل داده‌ها به معنای گزارش مطالب غیرواقعی و ارائه داده‌ها یا نتیجه‌های ساختگی به عنوان نتیجه و یافته‌های شخصی مانند ارائه نتیجه‌های ساختگی به عنوان نتیجه یا خروجی نرم‌افزار یا پیمایش و یا جابه‌جا کردن نتیجه‌های یک بررسی با نتیجه‌های بررسی دیگر.
تحریف داده‌هابه معنای ثبت و ارائه نتیجه‌های پژوهش به نحوی که مواد و ابزار پژوهش یا فرایند جمع‌آوری داده‌ها دستکاری شود یا داده‌ای حذف یا تغییر یابد و نتیجه پژوهش در راستای اهداف خاص دنبال شود.
سرقت علمی به معنای اقتباس نزدیکِ افکار و الفاظ نویسنده دیگر، تناظر یک به یک در بیان اندیشه‌ها و شباهت‌های ساختاری در نوشتار یا انتساب ایده‌ها، فرایندها، نتیجه‌ها با کلمه‌های دیگران به خود بدون ارجاع مناسب و یا ترجمه کل یا بخشی از آثار دیگران بدون کسب اجازه از مبادی ذی‌ربط و معرفی آن به عنوان یک پژوهش اصیل علمی.
اجاره علمیبدین معنا که پژوهشگر به جای آنکه خود به انجام پژوهش و نگارش مقاله بپردازد، افرادی را برای این منظور به کار گیرد و خود در انجام پژوهش و نگارش مقاله نقش چندانی نداشته باشد و با دخل و تصرف اندک، آن را با نام خود منتشر کند.
- نویسندگان موظف هستند در صورت استفاده مستقیم یا غیرمستقیم از آثار دیگران، به آنها استناد کنند. این موضوع در زمان بازگفت و بازنویسی نیز باید رعایت شود. بدین معنا که نویسندگان زمانی که اطلاعاتی را از منبعی همراه با حفظ معنی اصلی متن و منظور نویسنده، با استفاده از واژه‌های خود نقل می‌کنند باید به منبع اصلی آن ارجاع دهند.
- نویسندگان موظف به استفاده از منابع موثق و معتبر هستند و نباید از منابع مشکوک یا فاقد اعتبار علمی استفاده و یا به آنها ارجاع دهند.
- نویسندگان مقاله باید از تعیین نویسنده افتخاری (فردی که نقشی در جنبه‌های علمیِ پژوهش نداشته است) و حذف نویسنده حقیقی (فردی که نقش به سزایی در جنبه‌های علمیِ پژوهش داشته است) خودداری کنند.
- نویسندگان باید مسئولیت محتوای مقاله را از جنبه صحت مطالب مندرج در مقاله و رعایت اصول اخلاقی مورد نظر نشریه بپذیرند.
- نویسنده مسئول مکاتبات موظف به پاسخ‌گویی به ابهامات و ایرادات مطرح شده در مورد مقاله و انتقال نظرات و مکاتبات مهم به سایر نویسندگان و تنظیم روابط میان آنها است.
- نام کلیه افرادی که در اجرای پژوهش کمک کرده‌اند اما معیارهای درج نام در بخش نویسندگان مقاله را ندارند، در بخش سپاسگزاری و با ذکر نوع مشارکت آورده شود.
- اگر پژوهشگر بدون هیچ تلاشی برای اطلاع‌رسانی به استاد راهنما یا سرپرست گروه پژوهشی، مطلبی را با نام او منتشر کند، تمام مسئولیت بر عهده پژوهشگر است و پس از آن استاد راهنما یا سرپرست گروه پژوهشی باید ضمن اقدام قانونی نتیجه را به نشریه اطلاع دهد.
- نویسندگان اجازه ارسال موازی مقاله را ندارند. ارسال همزمان یک مقاله، برای بررسی و چاپ به دو یا چند نشریه چاپی و یا الکترونیکی مجاز نیست.
- ارسال مجدد یک مقاله چاپ شده در نشریه چاپی یا الکترونیکی به نشریه دیگر برای بررسی و چاپ غیرمجاز است.
- نویسندگان مجاز به انتشار هم‌پوشان نیستند، بدین معنا که داده‌های پیشین خود را با اندکی تغییر در متن، در مقاله‌ای با عنوان جدید به چاپ برسانند.
- در صورتی که نتایج پژوهش در یک مقاله به صورت یکپارچه قابل انتشار باشد، نویسندگان مجاز به انتشار تکه‌ای نتایج پژوهش خود در قالب چند بخش جداگانه و مقاله مستقل نیستند.
- تمامی نویسندگان موظفند فرم تعهد اخلاقی و درخواست بررسی مقاله را که ترتیب نویسنده‌ها و نویسنده مسئول مکاتبات را نیز به نشریه معرفی می‌کند، امضا کنند و به دفتر نشریه تحویل دهند.
وظایف سردبیر و اعضای هیئت تحریریه و مدیر اجرایی
- تصمیم در خصوص انتخاب داوران و چاپ یا عدم چاپ مقاله‌ها بعد از داوری بر عهده سردبیر و اعضای هیئت تحریریه نشریه است.
- سردبیر و اعضای هیئت تحریریه باید تلاش کنند داوران شایسته را با توجه به زمینه تخصصی، تجربه علمی و عملی و التزام اخلاقی داوران انتخاب کنند.
- ناشناس باقی ماندن هویت نویسندگان مقاله‌ها و داوران نشریه تا پایان فرایند بررسی مقاله باید توسط سردبیر، اعضای هیئت تحریریه و مدیر اجرایی نشریه حفظ شود.
- سردبیر و اعضای هیئت تحریریه باید از صحت، دقت و رعایت انصاف در داوری مقاله‌ها اطمینان یابند.
- سردبیر و اعضای هیئت تحریریه باید ارزیابی خود را با تمرکز بر محتوای عقلانی مقاله‌ها و بدون دخالت نظر و سلیقه شخصی و محتوای فکری خود ارائه دهند.
- سردبیر و اعضای هیئت تحریریه نشریه باید رفتارهای سوء پژوهشی شناسایی شده توسط خود یا داوران نشریه را با دقت بررسی کنند و پیگیری‌ها و اقدامات لازم را انجام دهند.
- سردبیر، هیئت تحریریه و مدیر اجرایی موظفند در صورتی که مقاله‌ای در حوزه تخصصی و موضوعی نشریه قرار ندارد و یا امکان داوری مقاله برای نشریه فراهم نیست، مراتب را در کوتاه‌ترین زمان به نویسندگان اطلاع دهند.
- مدیر اجرایی نشریه موظف به اعلام سریع نتیجه تصمیم‌گیری نهایی در مورد پذیرش یا رد مقاله به نویسنده مسئول مکاتبات است.
وظایف داوران
- داوران باید در محرمانه نگاه داشتن مقاله‌های ارسال شده تلاش کنند و نباید از اطلاعات آنها برای هدف‌های شخصی خود بهره گیرند.
- داوران باید نظرات خود را برای تصمیم‌گیری در مورد انتشار یا عدم انتشار مقاله، در قالب فرم داوری ارائه شده و در مدت زمان مقرر به دفتر نشریه ارائه دهند.
-داوران باید در صورتی که مقاله در حوزه تخصص آنها قرار ندارد و یا در مدت زمان ارائه شده امکان داوری مقاله را ندارند، موضوع را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به دفتر نشریه اطلاع دهند.
- در صورتی که داوران از روی مقاله بدون نام، هویت نویسندگان مقاله را تشخیص دهند، لازم است به منظور جلوگیری از پیش‌داوری و تضاد منافع دفتر نشریه را مطلع کنند.
- داوری مقاله‌ها باید به دور از اظهارنظرهای شخصی و سلیقه‌ای و کاملاٌ عادلانه، صادقانه و بی‌طرفانه و بر اساس مستندات علمی و استدلال‌های منطقی کافی صورت گیرد و دلایل و موارد مورد نظر به روشنی و دقت و در صورت نیاز با ارائه شواهد و مدارک کافی، به دفتر نشریه ارائه شود تا هیئت تحریریه و سردبیر نشریه بهتر بتوانند در خصوص مقاله تصمیم‌گیری کنند.
- داوران موظند رفتارهای سوء پژوهشی را که در فرایند داوری با آنها برخورد می‌کنند، به دفتر نشریه اطلاع و مستندات مربوط به آنها را در اختیار دفتر نشریه قرار دهند (به عنوان نمونه شباهت مقاله با مقاله‌ای که در سایر نشریات به چاپ رسیده است یا مصادیق مربوط به سرقت علمی یا جعل و تحریف داده‌ها).